STANY DEPRESYJNE U KOBIET W OKRESIE OKOŁOPORODOWYM

Pisząc o sytuacji kryzysowej, jaką dla rodziny mogą stanowić okołoporodowe stany depresyjne u kobiet, należy na wstępie odnieść się do ram teoretycznych ułatwiających rozumienie niektórych pojęć. Tak więc funkcjonowanie rodziny będzie tu rozumiane w ujęciu rozwojowym; zakłada ono, że rodzina stanowi zamknięty system osobowości, pozostających ze sobą w interakcji. Celem rodziny jest wykonywanie coraz to nowych zadań rozwojowych. W literaturze przedmiotu istnieje wiele podziałów wyodrębniających poszczególne cykle życia rodzinnego, w zależności od pojawiających się w danym okresie zadań. Na potrzeby niniejszego artykułu odwołam się do dwóch pierwszych cykli życia zaproponowanych przez Duvall (1977). W pierwszym z nich podstawowe zadanie, jakie staje przed małżonkami to stworzenie własnej rodziny, czyli wyodrębnienie się („przecięcie pępowiny”) z rodzin generacyjnych; aby do tego doszło małżonkowie muszą uporać się z dziedzictwem poprzednich pokoleń (nie do końca uświadamianym) i renegocjować wspólne funkcjonowanie na drodze ustępstw i kompromisów. Druga faza cyklu to przygotowanie się na przyjęcie nowego członka rodziny. Okres oczekiwania na dziecko to zarazem czas radości i obaw. Wiąże się on z jedną z ważniejszych decyzji, następstwem której jest szeroko rozumiana zmiana w życiu całej rodziny. Przyjście na św’iat dziecka zmienia wzajemne relacje między partnerami, czasami także ich sytuację materialną, pozycję społeczną, następuje również zmia
na w pełnieniu ról zarówno w przypadku samej kobiety oraz jej męża, jak i pozostałych członków rodziny, wraz z dzieckiem „rodzą” się prze- cież babcie, dziadkowie, ciocie, wujkowie. Pojawia się konieczność podziału nowych obowiązków związanych z opieką i wychowaniem dziecka. Przechodzenie przez kolejne fazy życia rodzinnego wiąże się z pokonywaniem różnorakich czynników stresujących. Według Car- tera i McGoldricka (1980) można wyróżnić dwa rodzaje stresorów- poziome i pionowe. Czynniki stresowe poziome to właśnie te, które wiążą się z przechodzeniem z jednej fazy cyklu życia rodzinnego do drugiej i dlatego też można nazwać je stresorami rozwojowymi, ponieważ są ściśle wpisane w dynamikę rozwoju rodziny. Z kolei czynniki stresowe pionowe to wszelkiego rodzaju mity, wzorce i delegacje przekazywane z pokolenia na pokolenie. Badacze związani z nurtem rozwojowym uważają, że stopień stresu na obydwóch osiach – pionowej i poziomej -będzie determinował bardziej lub mniej satysfakcjonujące przechodzenie przez fazy cyklu życia rodziny. Dlatego też kryzys występujący w rodzinie będzie miał różne nasilenie i zakres w zależności od tego, jak silne stresory zadziałały w danym momencie.